De uitzonderlijke geschiedenis van de Eurafrikaanse kinderen
Het verhaal van de kinderen van Save is een complex verhaal dat begint in het koloniale Runada-Urundi. Geboren tijdens de koloniale overheersing van Belgiƫ in het mandaatgebied Ruanda-Urundi waren de kinderen onderworpen aan een segregationistisch koloniaal beleid. Aan de vooravond van de onafhankelijkheid werden zij vanuit het mandaatgebied naar Belgiƫ 'geƫvacueerd'. Het relaas van deze transfer en de context waarin deze gebeurde, vindt u hieronder.
Gemengde families
De kinderen van Save, en alle kinderen van gemengde afkomst uit de Belgische koloniale gebieden kwamen voort uit gemengde relaties. In de meeste gevallen was de vader Europees en de moeder Afrikaans. Enkele zeldzame gevallen waarbij de moeder Europees was en de vader Afrikaans bestaan echter ook. Dit soort interraciale relaties werd afgekeurd door de koloniale autoriteiten. Desondanks bleven ze gedurende de hele koloniale periode voortbestaan en vormden ze het gezinsverband waarbinnen kinderen van gemengde afkomst opgroeiden.
Omschrijving en bron foto:
Belgische koloniaal met zijn Afrikaanse vriendin. (Foto collectie Nathalie Borgers)
Het "instituut voor Mulatten" van Save
Het "instituut voor Mulatten" van Save maakte deel uit van de missie van de WItte Zusters in Save. De zusters, die in Save aanwezig waren sinds 1909 werden vanaf 1924 officiƫel belast met de taak om alle kinderen van gemengde afkomst uit Ruanda-Urundi en Kivu op te vangen. Het instituut ving zowel jongens als meisjes op en bood in de loop der jaren onderdak aan een steeds groter wordende groep kinderen van gemengde afkomst.
Omschrijving en bron foto:
De meisjeseetzaal in het "instituut voor mulatten" in Save, ca. 1958. (Foto met dank aan de vereniging van Metis van België)
Onrust in Ruanda-Urundi en de aanloop naar de onafhankelijkheid
Eind de jaren 1950 groeide de onrust in Ruanda-Urundi. Anti-koloniale machten begonnen zich te roeren en de nieuwe politieke bewegingen zoals de Parmehutu (cf. foto) zorgden voor een ommekeer van de interne machtsverhoudingen. De "sociale revolutie" van 1959 verstoorde de rust en vormde de aanloop naar de uiteindelijke onafhankelijkheid van de regio in 1962. Deze onrust rond de nakende onafhankelijkheid lag aan de basis van de transfer van de kinderen uit het instituut van Save naar Belgiƫ.
Omschrijving en bron foto:
Politieke prominenten van de Sociale Revolutie in Rwanda, 28 januari 1961. (Photo Infor Rwanda)
De transfer naar Belgiƫ
Op initiatief van Zuster Lutgardis werden vanaf 1958 kinderen overgebracht naar Belgiƫ. De overgrote meerderheid van de kinderen verhuisde echter pas vanaf het jaar 1960 naar Belgiƫ. Op dat moment had Zuster Lutgardis steun van de overheid en van diverse liefdadigheidsinstellingen in Belgiƫ kunnen verzekeren. De kinderen reisden zowel via militaire en passagiersvliegtuigen in kleine groepjes naar de metropool. Eens in Belgiƫ werden sommigen opgewacht door pleegfamilies (zoals op de foto) terwijl anderen terecht kwamen in opvangtehuizen en internaten.
Omschrijving en bron foto:
De Vlaamse familie Geldhof haalt hun pleegkindje op in Zaventem, ca. 195? (Foto Cegesoma, fonds familie Geldhof)
Homes, instellingen en pleeggezinnen
Eens in Belgiƫ worden de kinderen verspreid over het hele land. Sommigen komen terecht bij pleeggezinnen terwijl anderen in homes, instellingen en instituten worden geplaatst. Home Bambino in het Antwerpse (cf. foto), villa Bloemendaal in Brugge en het tehuis van de CMBV in Brussel zijn slechts enkele van de vele tehuizen waar de kinderen werden opgevangen. Klik verder om te zien of de instelling waar jij was ondergebracht als kind reeds voorkomt op onze lijst. Zoniet, laat het ons gerust weten!
Omschrijving en bron foto:
Home Bambino, Antwerpen, ca. 1961. (Postkaart van het Oeuvre d'Adoption ThĆ©rĆØse Wante, persoonlijke collectie)
Mixed in Belgiƫ. Uiteenlopende Ervaringen
Het Belgische verhaal is net als het Afrikaanse luik voor vele kinderen erg verschillend. Voor sommigen betekende de verhuis naar Belgiƫ het begin van een mooie periode vol opportuniteiten. Voor anderen bleek Belgiƫ echter een teleurstelling en was het niet het beloofde land waarvan ze hadden gedroomd. Sommigen onder hen werden geconfronteerd met administratieve problemen betreffende hun identiteit en nationaliteit, anderen botsten op racisme of kwamen terecht in ongastvrije pleeggezinnen.
Omschrijving en bron foto:
Reunie van kinderen van Save in België, ca. 1963 (Foto Cegesoma, fonds Gilbert Lambert)